Met name op administratief en financieel gebied zijn er belangrijke dingen die afgewikkeld moeten worden na de uitvaart. Denk aan het op orde stellen van de financiën, het afwikkelen van de erfenis en het inlichten van instanties.

Binnen dit kennisdossier wordt verwezen naar andere relevante dossiers met meer informatie over een specifiek onderwerp.

Belangrijk vooraf

Overheidsinstanties, zoals de belastingdienst of het UWV, hoeft u na een sterfgeval zelf niet in te lichten. Dit doet de gemeente voor u, nadat u hen heeft ingelicht.

1. Erfenis

Alle erfgenamen zijn verantwoordelijk voor de afwikkeling van het nalatenschap, tenzij er een executeur is aangewezen door de overledene. Als erfgenaam bent u dus (samen met eventuele anderen) verantwoordelijk voor het nemen van beslissingen rondom de erfenis. Het wordt vaak wel aangeraden om iemand aan te wijzen die een volmacht krijgt om bepaalde zaken af te handelen.

Testament

De notaris gaat na of er een testament is opgesteld. Het is ook mogelijk om navraag te doen bij het centraal testamentenregister (CTR). Dit is gratis. In het testament staat precies wie de erfgenamen zijn en welk deel ieder krijgt. Als er geen testament is, wordt dit door de wet bepaald.

Verklaring erfrecht

Voor het afhandelen van veel zaken heeft u een verklaring van erfrecht nodig.

In de verklaring van erfrecht staat wie er is overleden, of er een testament is opgemaakt en wat er precies is bepaald in het testament. Bovendien staat er in de verklaring wie is gemachtigd om de erfenis af te wikkelen. Dit kan ook een executeur zijn. Als er een executeur is, is er ook een verklaring van executele. Het is ook mogelijk om een notaris aan te wijzen voor de afwikkeling van de erfenis.

Goed om te weten:

Voor een verklaring van erfrecht gaat u altijd naar de notaris. Deze maakt het document voor u op.

Aanvaarden

De erfenis omvat alle bezittingen en schulden van de overledene. De notaris maakt een overzicht hiervan. Vervolgens kan de erfenis op verschillende manieren worden aanvaard:

1. Zuiver aanvaarden: de erfgenaam kiest ervoor om alle bezittingen én schulden van de overledene te erven.
2. Beneficiair aanvaarden: de erfgenaam kiest ervoor om niet aansprakelijk te worden gesteld voor eventuele schulden uit de erfenis. Alle financiële middelen én bezittingen van de overledene zullen worden gebruikt om de schulden af te lossen. Als er vermogen of bezittingen overblijven, hebben de erfgenamen recht op het restant.
3. Verwerpen: de erfgenaam doet volledig afstand van de erfenis en ziet overal vanaf.

Belangrijk

Had de overledene een boekhouder/belastingadviseur? Dan is het sterk aan te raden deze intensief te betrekken bij de afwikkeling van de erfenis en de financiën. Hij/zij is namelijk volledig op de hoogte van de financiële situatie.

–> Meer informatie over de afwikkeling van de erfenis

2. Financiën

Na de uitvaart moet er op financieel gebied mogelijk veel geregeld worden. Denk aan bankzaken, tegoeden, belastingen, leningen en openstaande schulden. Maar waar moet u beginnen?

Bank

Zo snel mogelijk na het overlijden, is het zaak om de bank in te lichten. Mogelijk heeft u dit al gedaan.

Wat gebeurt er:

• Bij meerdere rekeninghouders: de bank draagt er zorg voor dat de mederekeninghouder de rekening kan blijven gebruiken.
• Bij een enkele rekeninghouder: de bank blokkeert de rekening. Er kan dan even geen geld van de bank worden afgeschreven. De nabestaanden hebben zo de tijd om de bankzaken op orde te stellen.

Na de uitvaart zal de bank u op de hoogte stellen over wat er nodig is om de bankzaken af te handelen en om de rekening weer vrij te geven aan een bevoegd persoon. Hiervoor dient u in elk geval de overlijdensakte en (meestal) een verklaring van erfrecht aan te leveren.

Bankproducten

Daarnaast zal de bank u mogelijk keuzes voorleggen die gemaakt moeten worden met betrekking tot bankproducten van de overledene, zoals effectenrekeningen en spaarrekeningen.

Bij een deposito komt het geld in de meeste gevallen zonder boete vrij. Bij een lijfrenteverzekering of spaarproduct stopt de opbouwfase van de verzekerde of rekenhouder. In de voorwaarden staat wat de mogelijkheden zijn voor de nabestaanden, bijvoorbeeld om het tegoed weer om te zetten in een (nabestaanden) lijfrente.

Slapende tegoeden

Het is mogelijk dat de overledene rekeningen had bij meerdere banken. Mogelijk heeft u geen goed beeld van welke rekeningen dit zijn. Via slapendetegoeden.nl kunt u navraag doen. Via deze website doet u in één keer bij alle banken een verzoek om uit te zoeken of er lopende rekeningen zijn.

Leningen

Voor kredietverstrekkers geldt dat de schulden moeten worden afgelost voor zover het vermogen en de bezittingen dat toelaten. Bij sommige kredieten is er een kwijtscheldingsclausule. Dan hoeft de schuld na het overlijden niet te worden terugbetaald aan de kredietverstrekker.

3. Belastingen

De belastingdienst wordt op de hoogte gesteld door de gemeente. Wel moeten er nog belastingzaken geregeld worden.

Aangifte inkomstenbelasting

Mogelijk moet u voor de laatste keer een aangifte inkomstenbelasting doen. Dit moet dan binnen drie maanden gebeuren en kan middels een papieren F-formulier. Meestal ontvangt u deze automatisch op het correspondentieadres die bij de belastingdienst bekend is.

Aangifte erfbelasting

Als u een erfenis ontvangt, moet één van de nabestaanden de aangifte erfbelasting verzorgen. Dit kan eventueel worden uitbesteed aan een boekhouder. Het doen van aangifte kan digitaal. Vaak ontvangt u als erfgenaam automatisch een brief van de belastingdienst. Daarin staat hoe u aangifte doet en voor wanneer deze binnen moet zijn.

Tip:

Het is handig om alle rekeningen van de kosten die u maakt rondom het overlijden te bewaren. Dit komt omdat veel kosten kunnen worden afgetrokken bij de aangifte erfbelasting. Verder komt u, als uw partner overlijdt, mogelijk in aanmerking voor kwijtschelding van gemeentelijke belastingen? Neem contact op met de gemeente.

Voor beleggingen is het raadzaam om bij de bank te informeren wat de waarde was van de aandelen op het moment van overlijden. Deze waarde heeft u nodig bij de aangifte erfbelasting.

Toeslagen

Houdt er rekening mee dat de erfenis invloed kan hebben op de hoogte van uw toeslagen, zoals zorgtoeslag of huurtoeslag. Het is belangrijk dat u wijzigingen in uw inkomen of vermogen doorgeeft aan de belastingdienst.

4. Werk, uitkering en pensioen

Het loon van een werknemer stopt op de dag van overlijden. Stel de werkgever hier spoedig van op de hoogte. De werkgever is vaak verplicht om een overlijdensuitkering te betalen. Deze is minimaal één maandsalaris of de maandelijkse uitkering. Daarnaast hebben de nabestaanden recht op uitbetaling van niet genoten vakantiedagen. Door veel werkgevers wordt dit lang niet automatisch uitgekeerd.

Had de overledene een eigen onderneming? Dan is deze een onlosmakelijk deel van erfenis. Het is in dat geval raadzaam om een boekhouder of belastingadviseur in te schakelen voor een goede afwikkeling.

>Uitkering

Ook uitkeringsinstanties worden door de gemeente op de hoogte gesteld van een overlijden. Als nabestaande hoef u dus alleen de gemeente tijdig in te lichten. Na een sterfgeval stoppen uitkeringen, zoals een ziektewetuitkering of AOW-uitkering. Dit gebeurt op de dag van het overlijden. De kans is echter groot dat u wel recht heeft op een Anw nabestaandenuitkering van de Sociale verzekeringsbank (SVB) en/of het UWV. Zodra het overlijden is doorgegeven, ontvangt u hiervoor automatisch een aanvraagformulier.

AOW

Betalen voor AOW stopt nadat er aangifte van overlijden is gedaan. Als de overledene AOW-pensioen ontving, wordt dit tevens stopgezet op de dag na het overlijden. Als u als overgebleven partner AOW ontvangt, heeft u recht op een AOW voor alleenstaanden. Vaak heeft u recht op een een overlijdensuitkering van het SVB. U betaalt hierover geen belasting. U ontvang per post meer informatie.

Pensioen

De gemeente stelt de pensioenuitvoerder op de hoogte van het overlijden. Betaling van het pensioen stopt op de dag van het overlijden. Als er een werknemerspensioen is opgebouwd, heeft de nabestaande recht op een nabestaandenpensioen/partnerpensioen. De hoogte van dit pensioen is afhankelijk van welke afspraken er zijn gemaakt en of het overlijden voor of na de pensioendatum plaatsvond.

Via het pensioenregister mijnpensioenoverzicht.nl kunt u precies berekenen waar u als nabestaande recht op heeft.

5. Woning

Had de overledene een koop- of huurhuis? Dan is het belangrijk om te beslissen wat er met de woning en de inboedel gebeurd.

Koopwoning

Indien de erfenis zuiver wordt aanvaard, zijn de nabestaanden aansprakelijk voor een eventuele hypotheekschuld. Daar hoort zowel het aflossen als het betalen van rente bij. U moet tevens beslissen wat er met de woning gebeurd:

• U (als partner) blijft er in wonen.
• U verkoopt de woning en deelt de opbrengst met eventuele erfgenamen.

Maar ook bij beneficiair aanvaarden, moeten de nabestaanden zorg dragen dat de schuld wordt afgelost voor zover dat mogelijk is. Alle bezittingen van de overledene moeten hiervoor worden verkocht, totdat de schuld is voldaan.

Huurwoning

Had u samen met uw overleden partner een huurwoning? Dan kan het nodig zijn om het huurcontract aan te passen en op uw naam te zetten. Neem contact op met de verhuurder.

In andere gevallen is het zaak om het huurcontract zo snel mogelijk op te zeggen. Vraag de verhuurder welke voorwaarden er gelden, wat de opzegtermijn is en wat er precies moet gebeuren. Heeft u nog niet besloten hoe u de erfenis aanvaardt? Dan is het zaak om schriftelijk vast te leggen wat u met de woning en inboedel doet. Als u de inboedel gebruikt, kunt de erfenis namelijk per ongeluk zuiver aanvaarden.

Tip:

Als u na het overlijden van uw partner overblijft, kunnen uw vaste lasten mogelijk een stuk lager. Vraag bijvoorbeeld of uw tarief voor rioolbelasting en gemeentelijke belasting omlaag kan. Neem contact op met de gemeente.

Energiecontract

Na een overlijden kunnen er twee situaties van toepassing zijn:

1. Er blijft iemand in het huis wonen: in dit geval is het handig om het energiecontract te laten doorlopen. Neem contact op met de energieleverancier om de naam op het contract aan te passen (indien nodig). Soms kan het ook handig zijn om het voorschotbedrag aan te passen omdat er minder energiekosten worden gemaakt.
2. Het huis blijft leeg achter: in dit geval dient het energiecontract te worden stopgezet. Hiervoor heeft u een overlijdensakte nodig. Als erfgenaam neemt u contact op met de energieleverancier en kunt u een leegstandtarief aanvragen. U betaalt dan alle de vaste kosten aan het energiebedrijf totdat het huis wordt verkocht of verhuurd. Dit komt neer op ongeveer 36 euro per maand.

Wacht niet te lang met het aanmelden van uw gas- en stroommeter voor het leegstandtarief.

6. Abonnementen & instanties

Het is belangrijk dat lopende contracten en abonnementen worden beëindigd. Daarmee wordt voorkomen dat automatische incasso’s blijven doorlopen of dat de nabestaanden worden gestoord. Het is raadzaam om vooraf te inventariseren welke instanties moeten worden ingelicht en wat er moet worden opgezegd.

Let op:

In veel gevallen heeft u een verklaring van overlijden nodig om een contract op te zeggen.

Verzekeringen

Het is belangrijk om lopende verzekeringen zo snel mogelijk op te zeggen, tenzij de nabestaanden daar nog gebruik van maken. Maar ook dan is het raadzaam om de verzekeringen na te lopen of ze nog wel passen bij uw persoonlijke situatie. Zo voorkomt u in ieder geval dat u onnodig bent verzekerd en premie betaalt.

Bij het opzeggen van de verzekering wordt soms gevraagd om een akte van overlijden.

Heeft u moeite met het opsporen van oude verzekeringen? Kijk dan op vanatotzekerheid.nl.

Abonnementen

Hetzelfde geldt voor abonnementen. Door deze op te zeggen, wordt voorkomen dat er geld wordt afgeschreven. Om inzicht te krijgen in lopende abonnementen, kunt u bijvoorbeeld kijken naar de rekeningafschriften in een bepaald kalenderjaar.

Er zijn ook diensten waarbij je tegen betaling in één keer al je abonnementen kunt opzeggen.

Lidmaatschappen

De overledene was mogelijk lid van een vereniging, politieke partij of vakbond. Controleer de rekeningafschriften of er ergens contributie voor wordt betaald. Het is handig om dit van een heel jaar te doorzoeken.

Afhankelijk van de vereniging of organisatie zijn er enkele stappen nodig om het lidmaatschap op te zeggen.

Overig

In het onderstaande overzicht staat nog een rijtje met instanties en partijen die u mogelijk vergeet op de hoogte te stellen.

Wmo/Wlz

Ontving de overledene huishoudelijke hulp via de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) of huurde hij/zij hulpmiddelen, zoals een rolstoel of scootmobiel? Dan is het belangrijk dat u het overlijden doorgeeft en de gehuurde spullen weer inlevert bij de gemeente.

Ontving de overledene langdurige zorg via de Wet langdurige zorg (Wlz)? Geef dit dan door aan het CIZ.

7. Ongewenste post

Voor nabestaanden kan het onprettig zijn om post te ontvangen van een overleden dierbare. In de praktijk komt dit nogal eens voor. Gelukkig kunt u eenvoudig en kosteloos voorkomen dat u nog post ontvangt die is geadresseerd aan een overledene.

Dit doet u als volgt:

• U blokkeert de reclamepost door de gegevens van de overleden dierbare op te geven in het Nationaal Overledenenregister van Postfilter. Bedrijven en andere organisaties zijn verplicht om hun postbestand af te stellen om dit register. De blokkade voor post is vijf jaar actief.
• Via Postfilter kunt u de bedrijven een mailtje sturen om ze te verzoeken niet langer post te sturen.

Eventueel zou u het bedrijf waar u post van ontvangt ook persoonlijk kunnen schrijven. U geeft in uw brief dan aan dat u gebruik wilt maken van uw recht op verzet.

–> Meer informatie over het voorkomen van ongewenste post

Klacht indienen

Ontvangt u na een maand nog geadresseerde reclamepost op naam van een overleden persoon? Dan kunt u een klacht indienen bij de Reclame Code Commissie. De instantie ziet er op toe dat de regels worden nageleefd.

8. Sociale media

Had de overledene één of meer social media profielen, zoals Facebook, Google, Twitter, LinkedIn of Instagram. Dan kan het wenselijk zijn om het account op te zeggen of het profiel aan te passen. Bij sommige sociale mediums is het mogelijk om het profiel een herdenkingsstatus mee te geven.

Het werkt als volgt:

1. Via een online formulier vult u in of u het account wilt verwijderen of een bepaalde status wilt meegeven.
2. Om het formulier te versturen dient u bewijsstukken aan te leveren, zoals uw relatie met de overledene, een akte van overlijden of een overlijdensbericht.
3. Soms wordt er om extra documentatie gevraagd om uw verzoek goed af te handelen.
4. Na goedkeuring wordt het account verwijderd of omgezet. Gegevens en connecties komen meestal te vervallen.

Lees ook: uitgebreid stappenplan per social media kanaal.

Digitale kluis

Mogelijk had de overledene een digitale kluis. De notaris weet dan wie de gebruikersnaam en wachtwoorden tot de beschikking krijgt.

Tot slot

Ga tot slot nog na of er nog andere digitale accounts zijn die u wilt verwijderen. Dit voorkomt bijvoorbeeld dat u nog digitale post ontvangt die is geadresseerd aan een overleden dierbare.