Wat kunt u doen?

Een belangrijke vraag is wat u kunt doen als er bij uzelf of in uw familie- of vriendenkring een kindje gedurende de zwangerschap, tijdens de geboorte, kort na de geboorte of op latere leeftijd overlijdt.

De onderstaande hoofdstukken bieden handvatten bij het vinden van een plaatsje voor dit immense verlies. De hoofdstukken zijn onderverdeeld in verschillende fasen, namelijk:

1. Naderend einde
2. Afscheid nemen
3. Tips voor naasten
4. Het rouwproces

Aan het eind van dit dossier wordt er ook nog aandacht besteed aan het verwerken van een miskraam.

Naderend einde

Zolang het kind nog leeft, is het belangrijk om zoveel mogelijk tijd met hem/haar door te brengen. Voor later kan het fijn zijn om foto’s te maken samen met het kind. Zo kunt u een mooie herinnering vastleggen en voor altijd bij u houden. Maar vooral: geniet van de schaarse tijd samen.

Voor familie en vrienden is het vaak belangrijk om de ouders de ruimte en tijd te geven om alleen te zijn. In eerste instantie alleen met het kindje en daarna de ouders samen. Tenzij de ouders juist aangeven het prettig te vinden om te worden omringd door vrienden en familie en het samen te verwerken.

Afscheid nemen

Het nemen van een waardig afscheid van een kind is alles behalve eenvoudig. Mogelijk helpen de volgende punten u bij het nemen van een passend afscheid en het regelen van de uitvaart:

• Waarin u het kindje gaat begraven of cremeren, bijvoorbeeld een speciaal kistje, doosje of mandje.
• Of u een begrafenis of crematie wilt.
• Premature babykleding of speciale kleding voor kinderen.
• Gebruik van een urn.
• Welke plechtigheden worden er gehouden en waar vinden deze plaats, bijvoorbeeld in de kerk of bij u thuis.
• Welke muziek wordt er gespeeld bij de uitvaart.
• Wel of geen bloemen bij de uitvaart.
• Of het een besloten uitvaart wordt of juist met een groot gezelschap.
• Wie er spreekt tijdens de plechtigheden van de uitvaart: u of uw naasten kunnen bijvoorbeeld een verhaaltje of gedichtje schrijven en die delen met de genodigden.

Afscheid nemen van heel jonge kindjes (minder dan 24 weken)

Bij de dood van hele jonge kindjes in de buik van de moeder (minder dan 24 weken oud) gelden andere regels voor de uitvaart dan voor geboren kinderen of ongeboren kinderen ouder dan 24 weken zwangerschap. Dat betekent dat u meer tijd heeft om de begrafenis of crematie te regelen, want de wettelijke vastgestelde termijn van 5 werkdagen (na overlijden) is niet van toepassing. Dit geeft bijvoorbeeld de moeder langer de tijd om te herstellen van de zwangerschap en bevalling.

Bij hele jonge kindjes is het in elk geval belangrijk om goede afspraken te maken met het ziekenhuis over wat er met het kindje gebeurt na overlijden. Daarnaast is het verstandig om van een arts een verklaring te vragen waarin staat dat het kindje jonger dan 24 weken in de zwangerschap is overleden. Dit bewijs heeft u mogelijk nodig bij het regelen van de uitvaart en om aan te tonen dat u niet te maken heeft met de wet op de lijkbezorging.

Afscheid nemen van oudere kinderen

Het verliezen van een ouder kind is een minstens zo schokkende gebeurtenis als het verliezen van een pasgeboren baby. U kunt het kind niet meer zien opgroeien en zich ontwikkelen. Ook de verzorgende taak van de ouders komt te vervallen. Dat is zeer confronterend. Het is belangrijk om gedurende het rouwproces geduld en begrip voor elkaar te hebben omdat uw partner mogelijk anders reageert op het verlies dan uzelf.

Rol voor naasten

Ook naasten kunnen een rol van betekenis hebben bij het nemen van afscheid. Zo kunnen zij:

• Iets zeggen tijdens de uitvaart.
• Een mooie kaart (en bloemen) sturen naar de ouders: op de kaart kunt u bijvoorbeeld een tekst neerzetten die recht uit het hart komt, maar u kunt ook kiezen voor een passend gedicht.
• Een klein geschenk meenemen voor het kind en de moeder.
• Laat weten dat u er bent voor de ouders en kinderen. Dit kan per post of telefoon.
• Help de ouders als dat kan en als dat wenselijk is. Dat kunnen simpele dingen zijn, bijvoorbeeld ondersteuning in het huishouden, met de boodschappen, met koken, etc.

Het is verder belangrijk om niet bang te zijn om te vragen hoe het met de ouders gaat. Toon belangstelling en biedt openingen om het over hun verlies te hebben.

Het rouwproces

Het rouwproces is een persoonlijk proces en kan bij iedereen verschillen. Toch is het belangrijk om niet weg te lopen voor uw emoties of deze te onderdrukken. De volgende tips kunnen u daarbij helpen:

• Lucht uw emoties bij vrienden of familie.
• Zoek contact met lotgenoten: via het internet zijn diverse forums voor lotgenoten te vinden, bijvoorbeeld de site ‘ikrouwomjou.nl’. Soms worden er via de sites ook bijeenkomsten georganiseerd.
• Zorg goed voor uzelf: eet goed, beweeg voldoende en neem afdoende rust.
• Bij zeer ernstige rouw kan het helpen om professionele hulp te zoeken, bijvoorbeeld bij een psycholoog.

Verder zijn er via het internet verschillende websites te vinden die hulp en advies geven bij het verlies van een dierbare.

Miskraam

Men spreekt van een miskraam als het vruchtje in de eerste 16 weken van de zwangerschap stopt met groeien. Bij de eerste zwangerschap ligt het percentage vrouwen dat een miskraam krijgt op gemiddeld 15 procent. Natuurlijk is dit percentage sterk afhankelijk van de leeftijd van de moeder en andere risicofactoren.

Verwerking

Iedere vrouw verwerkt een miskraam verschillend. Sommigen pakken het leven weer snel op terwijl anderen juist meer tijd nodig hebben om het te verwerken. Een miskraam en het verdriet dat erbij komt kijken, wordt vaak onderschat. Vooral in de eerste dagen is emotionele steun vanuit de omgeving daarom cruciaal. Er kunnen zich dan gevoelens van schuld, boosheid en ongeloof opdoen. Dat komt vooral omdat u rouwt om iemand die u niet goed heeft gekend of enige herinneringen aan heeft.

De bovenstaande punten uit het rouwproces kunnen helpen bij het verwerken van de miskraam. Het kan ook prettig zijn om met een verloskundige te praten over de miskraam, bijvoorbeeld over:

• Het verloop van de zwangerschap en een mogelijke nieuwe zwangerschap.
• Angst- of schuldgevoelens.

Neem de tijd voor het rouwproces. Er zal vanzelf een nieuwe fase aantreden waarin acceptatie en terugkeer naar het dagelijkse leven centraal staan.