Lichaam vrijgeven na overlijden

In het buitenland kan het soms echter langer duren voordat het lichaam wordt vrijgegeven en kan worden gerepatrieerd, bijvoorbeeld vanwege een (strafrechtelijk) onderzoek of omdat er meer papierwerk bij komt kijken.

Vooral de omstandigheden van het overlijden spelen een rol, bijvoorbeeld:

• Overlijden als gevolg van een ongeval of misdrijf.
• Overlijden in een ziekenhuis.
• Overlijden buiten het ziekenhuis.

Overlijden na ongeval of misdrijf

Als iemand overlijdt in het buitenland als gevolg van een ongeval of misdrijf moet de lokale politie op de hoogte worden gesteld. Er volgt dan eerst een onderzoek van de plaats van het ongeval of het delict. Het lichaam kan tijdelijk in beslag genomen worden om de doodsoorzaak vast te stellen (autopsie). Ook de nabestaanden die aanwezig waren, moeten soms vragen beantwoorden. Dat kan behoorlijk ingrijpend zijn.

De formaliteiten die moeten worden geregeld voordat het lichaam naar Nederland gebracht mag worden, hangen af van verschillende factoren:

• De leeftijd van de overledene: bij overlijden van een jonger persoon zal het onderzoek over het algemeen langer duren.
• De omstandigheden: bij een misdrijf duurt het onderzoek langer en zullen er meer vragen gesteld worden aan de nabestaanden. Ook het soort misdrijf speelt een rol.
• Het land van overlijden: in sommige landen wordt er meer politie en recherche ingezet dan in andere landen.

Zodra het onderzoek is afgerond, wordt het lichaam vrijgegeven en kan de repatriëring plaatsvinden.

Advies

Het is onvoorstelbaar heftig als een naaste overlijdt, zeker als gevolg van een ongeval of misdrijf. Het is in ieder geval belangrijk om kalm te blijven en goed te luisteren naar de autoriteiten. Ook de alarmcentrale van de reisverzekering kan u in dit soort situaties goede adviezen geven voor een spoedige repatriëring.

Overlijden in of buiten ziekenhuis

Bij overlijden in een ziekenhuis is het de arts in het ziekenhuis die een akte van overlijden opmaakt. Er wordt verder aangifte gedaan in de gemeente waar de persoon is overleden. Ook in de gemeente waarin de overledene woont, wordt aangifte gedaan. Vervolgens kan de repatriëring worden georganiseerd.

Wanneer iemand buiten het ziekenhuis overlijdt, is het zaak om zo snel mogelijk een lokale arts in te schakelen die een akte van overlijden kan opmaken. Verder worden dezelfde procedures gevolgd als bij overlijden in een ziekenhuis.

Repatriëring

Repatriëring betekent letterlijk ‘terugkeer naar het vaderland’. In het kader van overlijden, betekent dit de terugkeer van het stoffelijk overschot (lichaam) naar Nederland.

Het overlijden van een dierbare is een zeer ingrijpende emotionele gebeurtenis. Als u in het buitenland bent, wilt u er uiteraard ervoor zorgen dat het lichaam spoedig en op een goede wijze teruggaat naar Nederland, tenzij u kiest voor een uitvaart in het buitenland.

Verzekering

Kort na het overlijden, is het zaak om de reisverzekeraar of uitvaartverzekeraar te bellen. Een reisverzekering kan de kosten voor repatriëring namelijk dekken en helpen bij het organiseren van de repatriëring. Zij zijn uitstekend op de hoogte van de regels omtrent internationaal vervoer en regelgeving in het buitenland.

Als u bij de uitvaartverzekeraar werelddekking heeft afgesloten, kan ook bij deze partij aanspraak worden gedaan op vergoeding van de kosten bij repatriëring.

Indien er geen reis- of uitvaartverzekering is afgesloten, is het raadzaam om een professioneel repatriëringsbedrijf of uitvaartonderneming in te schakelen. Zij hebben specialisten in dienst op het gebied van repatriëring.

Financiële afwikkeling

Doet het ziekenhuis of de lokale autoriteiten lastig over de financiële afwikkeling, bijvoorbeeld als u niet bent verzekerd voor repatriëring? Dan kunt u vragen aan de Nederlandse ambassade of het consulaat om garant te staan voor de kosten. Ook kunnen zij u helpen door het beschikbaar stellen van een tolk. Let er wel op dat de kosten die worden voorgeschoten weer terug moeten worden betaald.

Vervoer

Wanneer iemand is overleden binnen 1500 km van Nederland zal er in de meeste gevallen gekozen worden voor repatriëring per auto. Voor vervoer van de overledene naar Nederland per auto zal er heel wat papierwerk geregeld moeten worden.

Zo is er binnen de Europese Unie (behalve de Benelux) een internationale lijkenpas vereist voor vervoer van stoffelijk overschot. Daarnaast wordt het lichaam in veel gevallen gebalsemd. Nabestaanden mogen de overledene niet zelf repatriëren. Vervoer wordt altijd geregeld door een officiële rouwauto.

Bij grotere afstanden zal het vliegtuig worden ingezet. Tijdens de vliegreis dient het lichaam te worden opgeslagen in een zinken kist die lucht- en waterdicht is en volledig is afgesloten.

De terugreis

Voordat de terugreis begint, is het belangrijk dat u rekening houdt met een aantal zaken:

• De kans is groot dat u niet bij de overledene kunt zijn tijdens de terugreis.
• Het paspoort of een kopie van het paspoort moet bij de overledene blijven.
• In verband met mogelijke diefstal (dit speelt vooral in minder ontwikkelde landen een rol) wordt het aangeraden om sieraden en andere waardevolle objecten van het lichaam te verwijderen.

Bij terugkeer in Nederland met het vliegtuig kan gebruik worden gemaakt van het luchthavenpastoraat. Deze helpt bij de begeleiding van de nabestaanden en rustige hereniging met de familie.

Uitvaart in het buitenland

In sommige situaties is het wenselijk om de begrafenis of crematie in het buitenland te regelen. Bij een crematie kan de urn/asbus mee naar Nederland worden genomen. Voor invoer in Nederland zijn hieraan geen specifieke beperkingen of voorschriften verbonden. Dat houdt in dat je de asbus/urn zelf mee kunt nemen, in de auto of in het vliegtuig.

Het wordt wel sterk aangeraden om de overlijdensakte en een verklaring van de crematie op zak te hebben. Dat kan een eventuele controle bij de douane/beveiliging vergemakkelijken.

Uitvaartverzekering en verhuizen

Als u naar het buitenland verhuist, is het raadzaam om bij uw uitvaartverzekeraar na te gaan in hoeverre u bent gedekt voor een eventuele uitvaart in het buitenland. Het kan voorkomen dat de dekking lager uitvalt, vervalt of dat er andere voorwaarden gelden ten aanzien van de premiebetaling. Vaak kunt u hierover onderhandelen met de verzekeringsmaatschappij. Neem in ieder geval van te voren contact op, zodat u niet voor verrassingen kan komen te staan.