Erfgenamen

Voordat de nalatenschap wordt afgehandeld, is het belangrijk om te achterhalen wie de erfgenamen zijn. Zij staan genoemd in het testament en zijn meestal verantwoordelijk voor de financiële afwikkeling. Het testament kan een erfstelling bevatten met meerdere personen en instellingen en in welke delen zij recht hebben op de erfenis. Er kan ook een onterving in staan waarbij bepaalde personen worden uitgesloten van de erfenis.

Indien er geen testament is opgesteld, wordt de nalatenschap verdeeld volgens de regels van erfopvolging bij versterf, zoals in de wet staat beschreven. De wet bepaalt dan in welke volgorde de erfgenamen worden opgeroepen:

1. de niet van tafel en bed gescheiden echtgenoot/geregistreerd partner van de overledene samen met de kinderen van de overledene
2. de ouders van de overledene samen met diens broers en zusters
3. de grootouders van de overledene
4. de overgrootouders van de overledene

Wie de wettelijke erfgenamen zijn en waar zij recht op hebben, kan erg complex worden, bijvoorbeeld bij een tweede huwelijk. Bij overlijden van een gehuwde vader of moeder krijgt de langstlevende beschikking over de hele erfenis. Maar als hij/zij weer hertrouwt gelden dezelfde regels voor het tweede huwelijk. Het inschakelen van een notaris kan dan raadzaam zijn.

Aanvaarden of afwijzen

Als erfgenaam heeft u het recht om te beslissen wat u met de erfenis doet, namelijk:

• Zuiver aanvaarden
• Beneficiair aanvaarden
• Verwerpen

Indien nodig kan een notaris u helpen met het maken van een keuze.

Zuiver aanvaarden

Bij een zuivere aanvaarding kiest de erfgenaam ervoor om alle bezittingen en schulden te erven, eventueel samen met andere erfgenamen. Als u hier eenmaal voor heeft gekozen, kunt u in principe niet meer op deze keuze terugkomen, zelfs al worden er achteraf hoge schulden geconstateerd bij de overledene. Er zijn wel uitzonderingen op deze regel. Als u er na het accepteren van de erfenis achter komt dat er onbekende schulden zijn, kan u de erfenis soms nog beneficiair aanvaarden. Vraag een notaris naar de exacte regels op dit gebied.

Let er verder op dat het zuiver aanvaarden van een erfenis soms automatisch gaat, bijvoorbeeld als u geld opneemt van de gezamenlijke rekening van de overledene of als u bepaalde bezittingen overneemt.

Beneficiair aanvaarden

Als het vermoeden er is dat de schulden uit het nalatenschap een hogere waarde hebben dan de bezittingen, kan het raadzaam zijn om de erfenis beneficiair te aanvaarden. Dit noemt men ook wel een aanvaarding onder het voorrecht van boedelbeschrijving. Om de erfenis beneficiair te aanvaarden dient u bij de rechtbank, in de regio waar de overledene woonde, een verklaring af te leggen.

Het voordeel van een beneficiaire aanvaarding is dat als de schulden hoger zijn dan de waarde van de bezittingen, de erfgenamen niet aansprakelijk worden gesteld voor de schulden. Er moet echter wel een vereffening plaatsvinden. Dat betekent dat alle bezittingen ten gelde moeten worden gemaakte om zoveel mogelijk van de schuld af te lossen. Als alle schulden zijn afgelost en er vermogen overblijft, hebben de erfgenamen recht op het restant.

Het nadeel van een beneficiaire aanvaarding is dat ook bezittingen met een emotionele en financiële waarde moeten worden verkocht.

Verder kost de procedure van een beneficiaire aanvaarding enige tijd en moeite. Er moet een boedelbeschrijving worden opgesteld die de stand van zaken op het moment van overlijden vastlegt. Ook wordt er bij een beneficiaire aanvaarding vaak een boedelnotaris ingeschakeld wat zorgt voor extra kosten.

Verwerpen

U kunt ook de erfenis in zijn geheel weigeren (verwerpen). U hoeft niet op te draaien voor schulden, maar u kunt ook niet meer delen in erfenis als achteraf blijkt dat er een vermogen is nagelaten. U ziet dus overal van af.

De meeste mensen die een erfenis verwerpen doen dat vanwege financiële redenen, maar soms ook om emotionele redenen, zoals een familieruzie.

Ook voor een verwerping van de erfenis dient u een verklaring bij de rechtbank af te leggen. Een notaris kan u hierbij assisteren.

Jongeren

Jongeren onder de 18 jaar kunnen de erfenis alleen beneficiair aanvaarden of verwerpen. Dit is om hen te beschermen, omdat de onbekendheid van de financiële situatie van familieleden vervelende gevolgen kan hebben bij het afwikkelen van de nalatenschap.

Erfbelasting

Er hoeft geen erfbelasting te worden betaald zolang het bedrag blijft binnen het vrijstellingsbedrag. De hoogte van de vrijstelling is afhankelijk van de relatie met de overledene. Hieronder staat een tabel met de vrijstellingsbedragen.

Hieronder ziet u een overzicht van de hoogte van de erfbelasting (2019):

Berekenen erfenis en belasting

De belastingdienst heeft een rekentool waarmee precies kan worden uitgerekend hoeveel erfenisbelasting u dient te betalen.

Erft u een onderneming? Dan gelden er andere regels. Deze staan beschreven in de bedrijfsopvolgingsregeling.